WYŁCZNIK ZMIERZCHOWY

Proponujemy samodzielny montaż wyłącznika zmierzchowego służącego do automatycznego załączania oświetlenia z chwilą zapadnięcia zmroku. Układ ten posiada szereg zalet, spośród których wymienimy:
– prostotę układu gwarantującą szybkie i bezproblemowe zmontowanie i uruchomienie nawet przez
zupełnie niedoświadczonych amatorów,
– niewielkie wymiary zmontowanego układu,
– zasilanie obniżonym napięciem, gwarantujące bezpieczeństwo podczas uruchamiania oraz
montażu,
– galwaniczne odseparowanie obwodu sterowanego od elementów układu,
– możliwość zasilania napięciem przemiennym wprost z transformatora (bez potrzeby stosowania
odrębnego zasilacza).

OPIS DZIALANIA UKLADU

Napięcie przemienne z transformatora sieciowego (patrz schemat ideowy) po wyprostowaniu przez pełnookresowy mostek diodowy (D3..D6) oraz odfiltrowaniu przez kondensator elektrolityczny C2 użyte zostaje do zasilania układu wzmacniacza operacyjnego (US1), przekaźnika sterującego (PK1) oraz mostka pomiarowego (złożonego z: R1..R3, P1 oraz elementu światłoczułego, którym może być fotorezystor bądź fototranzystor). Sygnał z „przekątnej” mostka (o wartości zależnej od oświetlenia) po filtracji przez C1 zostaje podany do wejść wzmacniacza operacyjnego (mA741) pracującego z otwartą pętlą ujemnego sprzężenia zwrotnego, dzięki czemu wzmacniacz pracuje z maksymalnym wzmocnieniem napięciowym a to z kolei gwarantuje, że przedział napięć wejściowych, dla których występuje liniowe wzmocnienie jest zminimalizowany. Aby zapobiec możliwości przypadkowego wzbudzania się urządzenia „na granicy przełączania” zastosowano pętlę dodatniego sprzężenia zwrotnego (histerezy) z rezystorem R4. Wyjście układu uA741 za pośrednictwem wzmacniacza tranzystorowego (T1) steruje pracą przekaźnika. Dioda D2 zabezpiecza układ przed przepięciami pojawiającymi się na krańcach uzwojenia PK1 z chwilą ustania przepływu prądu przez niego (w momencie wyłączenia przekaźnika).

WSKAZÓWKI DOT. MONTAŻU I URUCHOMIENIA

Jeśli w urządzeniu zastosujemy fotorezystor, wówczas kierunek jego wlutowania jest obojętny; w przypadku fotodiody (lub fototranzystora) należy zachować odpowiednią polaryzację zgodnie ze schematem ideowym (tzn. kropka na płytce drukowanej odpowiada kolektorowi fototranzystora bądź katodzie fotodiody). Należy także zwrócić uwagę na właściwe umiejscowienie na płytce układu scalonego w zależności od tego, czy jest on w obudowie 8- czy 14-nóżkowej. Po
zmontowaniu układu należy dołączyć zasilanie: bądź z transformatora sieciowego (ok. ~10Vsk – wartości skutecznej, np. TS2/14) bądź z dowolnego zasilacza o napięciu około 13V. Kierunek
podłączenia zasilania w drugim przypadku (napięcie stałe) jest dowolny. Ponieważ pobór prądu przez układ wynosi ok. 15mA w stanie czuwania oraz ok. 45mA przy załączonym przekaźniku, wydajność prądowa zastosowanego Źródła zasilania powinna wynosić ok. 50mA. Próg zadziałania urządzenia należy ustawić przy pomocy P1 według uznania. Zwróćmy uwagę, by sterowana żarówka nie oświetlała bezpośrednio fotoelementu, gdyż spowoduje to wzbudzanie się układu. W razie niemożności wyeliminowania wpływu żarówki na fotoelement należy (o ile wystąpią objawy wzbudzania) zwiększyć szerokość pętli histerezy poprzez doświadczalne dobranie mniejszej wartości rezystora R4.

UWAGA
Ze względów bezpieczeństwa obwód roboczy (załączany przez punkty X, Y) nie powinien znajdować się pod napięciem wyższym niż 24V. Dopuszczalne obciążenie styków przekaŹnika:3A

Płytka w formacie PDF zachowująca odpowiednie wymiary [download id=”14″ display=”both”]

Spis elementów :

Us1 uA741
D1 BZP683 4V7 lub 5V1
D2 1N4148
D3÷6 1N4001
T1 BC238
C1 1u/16V
C2 100u – 220u/16V
Foto element RPP 130 lub BPYP
R1 10k
R4 1M
R5 5,1k
R2,R3 22k
P1 potencjometr montażowy 1M (dowolny)
Podstawka DIL 8 lub DIL14
Pk1 przekaYnik np. HG4098

Schemat opublikowany za zgodą i na podstawie materiałów:  www.nordelektronikplus.pl (oznaczenie ne029)

Układ można kupić w sklepie NORD ELEKTRONIK PLUS Kup Teraz